Żółtlica - zastosowanie kulinarne i zdrowotne

 

Kwiaty i liście żółtlicy

Zioła, z których jeszcze warto skorzystać w tym sezonie to przede wszystkim żółtlica. Pierwsze przymrozki jej nie uszkodzą ale już listopadowe ochłodzenie sprawi, że zniknie z naszych oczu.

Pod tunelem dłużej kwitnie

W Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej natknęłam się na badania Justyny Chanaj-Kaczmarek nad właściwościami biologicznymi żółtlicy. Co prawda w naszym rejonie klimatycznym występują dwa gatunki, żółtlica drobnokwiatowa i żółtlica owłosiona, ale obydwa mają podobne zastosowanie. Odpowiadają za to związki flawonoidowe takie jak rutyna, kwercetyna, kwercetagetryna, kwercymetryna, izokwertycyna, patuletyna oraz kwasy fenolowe jak kwas galusowy czy kwas kawowy.

Substancje zawarte w wyciągach z żółtlicy drobnokwiatowej mają działanie antyoksydacyjne, co oznacza zmniejszenie wolnych rodników. Najsilniejszym wymiataczem wolnych rodników jest odwar. W pracy badawczej udowodniono tez działanie bakteriobójcze wyciągów z żółtlicy a najlepszym z nich wykazała się nalewka. Miała ona wpływ na ilość bakterii a także grzybów chorobotwórczych jak candida. Siłę unicestwiania innych mikrobów przez nalewki z żółtlicy wykorzystywano w leczeniu infekcji wirusowych nawet u dzieci. Działanie zewnętrzne nalewki do przemywania ran, które dzięki temu szybciej się goją, stosowano tradycyjnie na całym świecie. Sama na sobie udowodniłam działanie bakteriobójcze naparu ze świeżej żółtlicy do przemywania oczu przy zapaleniu spojówek. Tym samym sposobem wyleczyliśmy na dobre nawracające jęczmienie nad okiem u syna.

Nasiona żółtlicy

 W zielu żółtlicy drobnokwiatowej stwierdzono także obecność związków mineralnych: wapnia (162 mg/100g suszu) fosforu (38 mg), sodu (36 mg), manganu (44 mg), miedzi (3 mg), cynku (14 mg), magnezu (681 mg), żelaza (27 mg) oraz witamin: tiaminy, ryboflawiny, niacyny, kwasu askorbinowego i karotenu.

Natomiast w świeżym zielu znajdziemy witaminę C w porównywalnej ilości co w cytrynie. Stąd jej działanie przeciwszkorbutowe. Młode świeże liście można używać do obiadowych sałatek, gotuje na nich zupy, smaży pesto czy po prostu kładzie na kanapkę. W sezonie gotuję herbatę na świeżej żółtlicy a w razie potrzeby stosuję ją do przemywania oczu.

Zastosowanie żółtlicy w diecie może być też terapią dla cukrzyków. Przytoczono badania nad wpływem żółtlicy na trawienie cukrów złożonych co zmniejsza wzrost po posiłkowej glikemii. Zainteresowanych tematem zapraszam do lektury na wbc.poznan.pl.

Przepis na odwar 5 g suszu z ziela na 300 ml wody gotować przez 20 minut. Przepis na nalewkę, którą wykorzystano do badań to 5g suszu zalane 300 ml etanolu 70% wymieszane i pozostawione na 2 dni w ciemnym miejscu a następnie odcedzone. 

Suszu używa się tradycyjnie w Ameryce Południowej do ziemniaczanej zupy ajiaco. Przepis na zupę z wykorzystaniem żółtlicy znajdziecie w internecie.

Żółtlica

A teraz zacytuję trochę ciekawostek o historii tej nie pozornej rośliny:

Galinsoga pochodzi z rejonów Andów, głównie z Peru, skąd w 1794 roku kilka egzemplarzy zostało przywiezionych do ogrodów botanicznych Madrytu i Paryża. Z czasem pojawiła się jako roślina zdziczała na innych siedliskach. W Polsce zaobserwowano ją po raz pierwszy w 1807 roku. Obecnie jest rośliną występującą kosmopolitycznie. A to dlatego, że jedna roślina może wyprodukować kilka tysięcy nasion rocznie ;)

Zdjęcia są mojego autorstwa. W tym artykule oparłam się na własnym doświadczeniu oraz na wynikach badań z rozprawy doktorskiej JUSTYNA CHANAJ-KACZMAREK pt BADANIA FITOCHEMICZNE ZWIĄZKÓW POLIFENOLOWYCH W ZIELU ŻÓŁTLICY DROBNOKWIATOWEJ (GALINSOGA PARVIFLORA CAV., ASTERACEAE)

JW